Podczas treningu organizm produkuje energię dużo szybciej niż podczas codziennych czynności. Mięśnie w trakcie ćwiczeń kurczą się szybciej, dużo intensywniej pracują płuca, a serce bije częściej. Procesy te wymagają dodatkowej porcji energii.

Co to jest energia?

Praca fizyczna czy wydzielane ciepło są formami energii produkowanej bezustannie w naszym organizmie. Energia powstaje na skutek rozpadu wysokoenergetycznego związku adenozynotrifosforanu (ATP), który pełni rolę nośnika energii chemicznej, wykorzystywanej w metabolizmie komórkowym i powstaje z rozpadu węglowodanów, tłuszczów, białek oraz alkoholi w każdej komórce organizmu.

Co to jest ATP?

ATP to cząsteczka zbudowana z trzech grup fosforanowych sprzężonych ze szkieletem adenozyny. Energia jest uwalniana w momencie oderwania się jednej z tych grup i ATP przekształcana jest w adenozynodifosforan (ADP).

Po przyłączeniu reszty fosforanowej ADP ponownie przekształcany jest w ATP i cykl się powtarza.

ATP «                             » ADP + P + ENERGIA

Część uzyskanej w ten sposób energii zostaje zużyta na różne procesy fizyczne, takie jak np. kurczenie się mięśnia, jednak większość (około trzy czwarte) uwalniana jest w postaci ciepła. Właśnie to sprawia, że im intensywniej trenujesz, tym większe ciepło odczuwasz.

Organizm na co dzień posiada ograniczone zapasy ATP, które wystarczają tylko na zaspokajanie podstawowych potrzeb energetycznych, aby utrzymać podstawowe funkcje życiowe w trakcie spoczynku. W momencie rozpoczęcia aktywności fizycznej potrzeby energetyczne gwałtownie się zwiększają, a ATP zostaje w przeciągu kilku sekund zużyte. Aby można było kontynuować ćwiczenia, organizm musi wytworzyć więcej ATP, a do jego wytworzenia potrzebne jest paliwo.

Produkcja ATP w trakcie różnych rodzajów wysiłku fizycznego pochodzi głównie z rozpadu węglowodanów i tłuszczów.

Z czego możemy uzyskać energię?

Energia może zostać wytworzona z czterech składników naszego pożywienia:

• z węglowodanów,
• z białek,
• z tłuszczy,
• z alkoholu.

Związki te, znajdujące się w spożywanym posiłku lub napoju, rozkładane są w układzie pokarmowym na elementy podstawowe, które są transportowane do krwi.

Węglowodany –> cukry proste: glukoza, fruktoza i galaktoza
Tłuszcze     –> kwasy tłuszczowe i glicerol
Białka–> aminokwasy
Alkohole    –> prawie w całości wchłaniane bezpośrednio do krwi

Cukry proste i alkohol wykorzystywane są głównie do wytwarzania energii w krótkim czasie, natomiast tłuszcze stanowią zapas na czas dłuższy. Białka zostają zamieniane w energię w przypadku, kiedy np. zostanie wyczerpany zapas węglowodanów.

Ostatecznie wszystkie składniki pokarmów ulegają rozpadowi, uwalniając przy tym energię. Niestety nasz organizm tylko część tej energii potrafi zamienić w siłę, większość (do 80%) tracimy w postaci ciepła.

Energię mierzy się w kaloriach lub dżulach.

1 kaloria to ilość ciepła, jaka jest potrzebna do podniesienia temperatury 1 grama ciała stałego lub 1 mililitra wody o 1 stopień Celsjusza.

1 dżul to ilość pracy, jaką wykonuje siła 1 niutona na drodze jednego metra.

Potocznie używa się jednostek: kilokalorie (kcal) i kilodżule (kJ), ponieważ kaloria i dżul to stosunkowo niewielkie ilości energii. Tym samym produkt, na którego etykiecie wartość energetyczna jest określona na 100 kcal jest źródłem energii potencjalnej zdolnej zwiększyć temperaturę 100 litrów wody o 1°C.

Przeliczając kcal na kJ: 1 kcal = 4,2 kJ.

Autor: Iwona Sarnicka